Cây chà là có tên khoa học là Phoenix loureiri, thuộc họ Cau, có nguồn gốc từ các nước châu Phi, phổ biến ở các quốc gia Trung Đông như Tunisia, Dubai,... và đặc biệt là ở Israel. Cây chà là có thân thẳng, màu xám, rộng và cao từ 1 - 30m, được coi là một trong những loài cây ăn quả cao nhất thế giới.
Lá cây chà là giống với lá dừa, dáng lông chim và dài từ 1 - 6m. Lá của cây sắc, cứng, màu xám xanh và phân bố xung quanh, tạo thành một chiếc vương miện rậm rạp ở đỉnh.
Đặc điểm, phân loại cây chà là
Hoa của cây là hoa đơn tính, nhỏ, màu trắng nâu và cần có gió, ong, bướm để thụ phấn. Quả của cây chà là màu xanh khi non và nâu đỏ khi chín. Quả có hạt, hình trụ hoặc bầu dục, đường kính khoảng 2 - 3cm, dài 3 - 7cm, bên trong có một lớp bột trái cây ngọt và dinh dưỡng.
Vì có chiều cao có thể đạt đến 30m, và vì hình dáng bên ngoài của cây duyên dáng, thanh lịch nên cây chà là thường được trồng để trang trí trong nhiều khu vườn, khuôn viên, giúp không gian xung quanh trở nên sống động, tươi mới và đầy sức sống.
Một trong những công dụng nổi bật nhất của cây chà là đó là được dùng để ăn quả. Quả chà là khi tươi hay đã sấy khô đều có hương vị ngọt thanh, hấp dẫn, và có thể bảo quản lâu (từ 2 tuần đến gần một năm) và giàu vitamin C nên quả chà là rất được yêu thích tại Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác.
Ngoài ra, ăn quả chà là cũng giúp cơ thể hấp thu protein và sắt tốt hơn. Bên cạnh đó, ở nhiều nơi trên thế giới, quả chà là còn được dùng để sản xuất đường hoặc có thể sử dụng hoa và hạt chà là để chế biến thức ăn với nhiều cách sáng tạo.
Vì có chứa tannin cao, quả chà là thường được dùng để điều trị một số bệnh về đường ruột như viêm ruột, tiêu chảy,... Ngoài ra, siro từ quả chà là còn có thể điều trị hiệu quả những bệnh như cảm lạnh, đau họng, viêm phế quản,...
Ngoài những bộ phận đã nói trên, mỗi bộ phận khác nhau của cây chà là còn có nhiều mục đích khác nhau. Trong đó, hạt chà là được dùng để làm mỹ phẩm, xà phòng, làm thức ăn cho động vật hoặc tạo ra hóa chất axit oxalic trong ngành hóa học,...
Ngoài ra, vì có dạng lông chim và kích thước lớn, lá chà là thường được dùng để đan giỏ, quạt và chiếu. Sợi gỗ cây chà là có thể làm nguyên liệu cho việc dệt vải thô, dây thừng, đồng thời vì nhẹ, bền nên gỗ chà là cũng được sử dụng trong nhiều công trình xây dựng cầu cống và làm nhiên liệu đốt.
Cây chà là có thể trồng ở nhiều loại đất khác nhau, kể cả những vùng thiếu nước hoặc đất mặn. Bạn nên dùng các cây con từ 5 - 6 tháng tuổi để trồng.
Khi trồng cây chà là, bạn cần đào hố hoặc cho chậu theo tỷ lệ 30x30x30cm, để giúp cây ra rễ và phát triển tốt, tránh cây bị nghiêng hay đổ. Khi trồng bạn nên dùng đất trộn phân bón để đổ vào hố, để giúp cây sinh trưởng nhanh hơn.
Để cây chà là phát triển và sinh trưởng tốt, bạn cần quan tâm đến những yếu tố sau đây khi chăm sóc cây:
Ánh sáng: Cây chà là thích hợp ở nơi có nhiều nắng, không chịu được bóng tối nên khi trồng và chăm sóc cây chà là thì bạn nên để cây ở những vị trí rộng rãi, thoáng đãng và nhiều ánh sáng mặt trời.
Tưới nước: Do có thể chịu hạn tốt, bạn không cần phải tưới nhiều nước cho cây trong quá trình chăm sóc. Tuy nhiên vào các mùa khô hạn, bạn nên bổ sung một ít nước cho cây để giúp cải thiện quá trình sinh trưởng của cây.
Bón phân: Nhìn chung, cây chà là có thể thích nghi với nhiều loại đất trồng, vì thế bạn chỉ cần bón phân định kỳ hằng năm cho cây là đủ.
Lưu ý khi trồng và chăm sóc cây chà là
Khi trồng cây chà là , bạn lưu ýđào hố với quy cách 30x30x30cm. Mật độ trồng cây là 500 cây/ha, mỗi hàng cách nhau từ 4-6m, các cây cũng nên được cách nhau cũng từ 4-6m.
Trước khi trồng, xử lý đất với phân vi sinh để cây dễ bén rễ, sau đó, tưới nước ngay để cây mau phục hồi.
Chà là Ấn Độ là một giống cây rất đặc biệt bởi khi chín kỹ thì quả của cây sẽ chuyển từ màu đỏ sang đen gần giống với chà là khô, đồng thời có hương vị chát đan xen ngọt đậm khiến ta ăn mãi mà không ngán. Chính vì thế, tính đến hiện nay thì đây là loại quả nhập khẩu có giá cả cao nhất trong thị trường chà là.
Được xem là một biểu tượng đặc trưng của quốc gia này, chà là Dubai còn được người dân địa phương gọi là bánh mì của sa mạc và trồng khắp nơi trên quốc gia Dubai. Loài cây này có thể cho sản lượng lên đến hàng trăm ngàn tấn/năm và được dùng để xuất khẩu đến rất nhiều quốc gia trên thế giới.
Chà là Trung Đông được trồng nhiều ở Israel, đồng thời có hình dáng đẹp và tuổi thọ rất cao. Tuy tốc độ phát triển khá chậm, thế nhưng cây có thể thích nghi ở nhiều môi trường khô cằn khác nhau nên thường được dùng để làm cảnh cho các khu đô thị. Bên cạnh đó, vì cây cũng rất sai quả nên hiện cũng được trồng để lấy quả ở nước ta.